ಬದಲಾವಣೆಗಳು

ಭಾಷೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲಾ ಆಂತರಿಕ ಹಾಗೂ ಬಾಹ್ಯ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಒಂದು ಶಿಸ್ತೇ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರ. ಈ ದೃಷ್ಟಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿಯೂ ಇರುವುದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನ ಎಂದು ಕರೆಯುವರು. ಇದನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಶಿನ ಫಿಲಾಲಜಿ ಮತ್ತು ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಪದಗಳಿಗೆ ಸಂವಾದಿಯಾಗಿ ಬಳಸುವರು. ‘ಫಿಲಾಲಜಿ’ ಎಂಬುದು ಮೂಲತಃ ಗ್ರೀಕ್ ಶಬ್ದ. ಲ್ಯಾಟಿನ್‌ನಲ್ಲಿ ‘ಫಿಲೊಲಾಜಿಯಾ’ ಎಂದಿದೆ. ಮಾತಿನ ಬಗೆಗೆ ಆಸಕ್ತಿ ಎಂದರ್ಥ. ‘ಫಿಲಾಲಜಿ’ಯಲ್ಲಿ ‘ಫಿಲಾಸ್’, ‘ಲೋಗಸ್’ ಮತ್ತು ‘ಲಜಿ’ ಎಂಬ ಮೂರು ರೂಪಗಳಿವೆ. ‘ಫಿಲಾಸ್’ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ‘ಆಸಕ್ತಿ, ಮಮತೆ’ ಎಂದೂ, ‘ಲೋಗಸ್’ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಮಾತು, ನುಡಿ ಎಂದೂ ‘ಲಜಿ’ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಶಾಸ್ತ್ರ ಅರ್ಥಗಳಿವೆ ಈ ಮೂರೂ ರೂಪಗಳು ಸೇರಿ ‘ಆಸಕ್ತಿಯುಳ್ಳ ಭಾಷೆಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಅಧ್ಯಯನ’ ಎಂಬರ್ಥದ ಫಿಲಾಲಜಿ ಎಂಬ ಪರಿಭಾಷೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಮೊದಲಾದ ಯೂರೋಪಿನ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ವಿದ್ವಾಂಸರಿಂದ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದಿತು. ಈ ಪದ ಮೊದಲಿಗೆ 1386ರಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂತು. ಈ ಪದದ ಅರ್ಥವನ್ನು ನಿಘಂಟುಗಳು ವಿಶ್ವಕೋಶಗಳು ಈ ರೀತಿ ವಿವರಿಸಿವೆ: ‘ಪ್ರಚಲಿತವಿರುವ ಗ್ರಂಥಸ್ಥ ಭಾಷೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನ; ಪಠ್ಯಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂವಹನ’ (ವೆಬ್‌ಸ್ಟರ್ ನಿಘಂಟು). ಅದು ಭಾಷೆಯ ವಿಜ್ಞಾನ. ನಿಷ್ಪತ್ತಿ, ವ್ಯಾಕರಣ, ಅಲಂಕಾರ, ಸಾಹಿತ್ಯ ವಿಮರ್ಶೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ; ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯೇತರ ಪದಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ; ಪಠ್ಯಮುಖೇನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಮೂಲತಃ ಗ್ರೀಸ್ ಮತ್ತು ರೋಮ್ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ವಿವರಿಸಲು ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗುವ ಜ್ಞಾನವೇ ಅದು (ಚೇಂಬರ್ಸ್‌ ನಿಘಂಟು) ‘ಈಗ ವಿರಳವಾಗಿ ಆದರೆ ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಅಧ್ಯಯನ ಎಂಬರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಪದ. ಇಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಭಾಷಿಕ ಪಾಂಡಿತ್ಯ, ವಿದ್ವತ್ತುಗಳನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗಿಯೇ ನೋಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಭಾಷೆಯ ಅಧ್ಯಯನ ಎಂಬರ್ಥದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದ ‘ಫಿಲಾಲಜಿ’ ಎಂಬ ಪದದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ‘ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್’ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು 19ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಈಗ ‘ತೌಲನಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ’ ಎಂದು ಯಾವುದನ್ನು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿದೆಯೋ ಅದನ್ನು ಹಿಂದೆ ‘ಕಂಪ್ಯಾರಟೀವ್ ಫಿಲಾಲಜಿ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು (ಎನ್‌ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ ಬ್ರಿಟಾನಿಕಾ 387).

ಭಾಷೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲಾ ಆಂತರಿಕ ಹಾಗೂ ಬಾಹ್ಯ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಒಂದು ಶಿಸ್ತೇ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರ. ಈ ದೃಷ್ಟಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿಯೂ ಇರುವುದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನ ಎಂದು ಕರೆಯುವರು. ಇದನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಶಿನ ಫಿಲಾಲಜಿ ಮತ್ತು ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಪದಗಳಿಗೆ ಸಂವಾದಿಯಾಗಿ ಬಳಸುವರು. ‘ಫಿಲಾಲಜಿ’ ಎಂಬುದು ಮೂಲತಃ ಗ್ರೀಕ್ ಶಬ್ದ. ಲ್ಯಾಟಿನ್‌ನಲ್ಲಿ ‘ಫಿಲೊಲಾಜಿಯಾ’ ಎಂದಿದೆ. ಮಾತಿನ ಬಗೆಗೆ ಆಸಕ್ತಿ ಎಂದರ್ಥ. ‘ಫಿಲಾಲಜಿ’ಯಲ್ಲಿ ‘ಫಿಲಾಸ್’, ‘ಲೋಗಸ್’ ಮತ್ತು ‘ಲಜಿ’ ಎಂಬ ಮೂರು ರೂಪಗಳಿವೆ. ‘ಫಿಲಾಸ್’ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ‘ಆಸಕ್ತಿ, ಮಮತೆ’ ಎಂದೂ, ‘ಲೋಗಸ್’ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಮಾತು, ನುಡಿ ಎಂದೂ ‘ಲಜಿ’ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಶಾಸ್ತ್ರ ಅರ್ಥಗಳಿವೆ ಈ ಮೂರೂ ರೂಪಗಳು ಸೇರಿ ‘ಆಸಕ್ತಿಯುಳ್ಳ ಭಾಷೆಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಅಧ್ಯಯನ’ ಎಂಬರ್ಥದ ಫಿಲಾಲಜಿ ಎಂಬ ಪರಿಭಾಷೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಮೊದಲಾದ ಯೂರೋಪಿನ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ವಿದ್ವಾಂಸರಿಂದ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದಿತು. ಈ ಪದ ಮೊದಲಿಗೆ 1386ರಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂತು. ಈ ಪದದ ಅರ್ಥವನ್ನು ನಿಘಂಟುಗಳು ವಿಶ್ವಕೋಶಗಳು ಈ ರೀತಿ ವಿವರಿಸಿವೆ: ‘ಪ್ರಚಲಿತವಿರುವ ಗ್ರಂಥಸ್ಥ ಭಾಷೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನ; ಪಠ್ಯಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂವಹನ’ (ವೆಬ್‌ಸ್ಟರ್ ನಿಘಂಟು). ಅದು ಭಾಷೆಯ ವಿಜ್ಞಾನ. ನಿಷ್ಪತ್ತಿ, ವ್ಯಾಕರಣ, ಅಲಂಕಾರ, ಸಾಹಿತ್ಯ ವಿಮರ್ಶೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ; ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯೇತರ ಪದಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ; ಪಠ್ಯಮುಖೇನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಮೂಲತಃ ಗ್ರೀಸ್ ಮತ್ತು ರೋಮ್ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ವಿವರಿಸಲು ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗುವ ಜ್ಞಾನವೇ ಅದು (ಚೇಂಬರ್ಸ್‌ ನಿಘಂಟು) ‘ಈಗ ವಿರಳವಾಗಿ ಆದರೆ ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಅಧ್ಯಯನ ಎಂಬರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಪದ. ಇಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಭಾಷಿಕ ಪಾಂಡಿತ್ಯ, ವಿದ್ವತ್ತುಗಳನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗಿಯೇ ನೋಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಭಾಷೆಯ ಅಧ್ಯಯನ ಎಂಬರ್ಥದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದ ‘ಫಿಲಾಲಜಿ’ ಎಂಬ ಪದದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ‘ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್’ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು 19ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಈಗ ‘ತೌಲನಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ’ ಎಂದು ಯಾವುದನ್ನು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿದೆಯೋ ಅದನ್ನು ಹಿಂದೆ ‘ಕಂಪ್ಯಾರಟೀವ್ ಫಿಲಾಲಜಿ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು (ಎನ್‌ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ ಬ್ರಿಟಾನಿಕಾ 387).

<br>

<br>

‘ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್’ ಎಂಬುದು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಶಬ್ದ ಇದರಲ್ಲಿ ಲಿಂಗ್ವಾ (=ನಾಲಗೆ, ಮಾತು) ಮತ್ತು ಟಿಕ್ಸ್ (=ವಿಜ್ಞಾನ) ಎಂಬ ಎರಡು ರೂಪಗಳಿವೆ. ಈ ಎರಡು ರೂಪಗಳು ಸೇರಿ ‘ಭಾಷೆಯ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಧ್ಯಯನ’ ಎಂಬರ್ಥದ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಪದ 18ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಂದ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದಿದೆ.

ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್’ ಎಂಬುದು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಶಬ್ದ ಇದರಲ್ಲಿ ಲಿಂಗ್ವಾ (=ನಾಲಗೆ, ಮಾತು) ಮತ್ತು ಟಿಕ್ಸ್ (=ವಿಜ್ಞಾನ) ಎಂಬ ಎರಡು ರೂಪಗಳಿವೆ. ಈ ಎರಡು ರೂಪಗಳು ಸೇರಿ ‘ಭಾಷೆಯ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಧ್ಯಯನ’ ಎಂಬರ್ಥದ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಪದ 18ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಂದ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದಿದೆ.

<br>

<br>

‘ವ್ಯಾಪಕ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಭಾಷೆಯ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳನ್ನು, ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆ ಗಳನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದೇ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನ’ (ಚೇಂಬರ್ಸ್‌ ನಿಘಂಟು) ಭಾಷೆ ಅಥವಾ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಅಥವಾ ತೌಲನಿಕ ಅಥವಾ ವರ್ಣನಾತ್ಮಕ, ರಚನಾತ್ಮಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ವಿಧಾನ. ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿನ ಧ್ವನಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಧ್ವನಿಬದಲಾವಣೆ (ಧ್ವನಿ ವಿಜ್ಞಾನ), ಅದರ ವಿಭಕ್ತಿ, ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಮತ್ತು ಪದರಚನೆ (ಆಕೃತಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನ), ಅದರ ವಾಕ್ಯ ಸ್ವರೂಪ (ವಾಕ್ಯವಿಜ್ಞಾನ) ಮತ್ತು ಅದರ ಅರ್ಥ ಬದಲಾವಣೆ (ವ್ಯತ್ಯಾಸ) (ಅರ್ಥವಿಜ್ಞಾನ), ಕಾಗುಣಿತ ಮೊದಲಾದ ಎಲ್ಲ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. (ವೆಬ್‌ಸ್ಟರ್ ನಿಘಂಟು). ಈ ಬಗೆಯ ಭಾಷಾಧ್ಯಯನವನ್ನು ಫ್ರೆಂಚ್‌ನಲ್ಲಿ‘Linguistique’ ಎಂದೂ, ಜರ್ಮನ್‌ನಲ್ಲಿ ‘Sprachwiss enschaft’ ಎಂದೂ, ರಷ್ಯನ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ‘Yazeikoz nanie’ ಎಂದೂ ಭಾರತದ ಬೇರೆ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ, ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರ, ಭಾಷಾವಿಚಾರ ಎಂದೂ ಬೇರೆ, ಬೇರೆ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆಯುವರು.

ವ್ಯಾಪಕ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಭಾಷೆಯ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳನ್ನು, ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆ ಗಳನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದೇ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನ’ (ಚೇಂಬರ್ಸ್‌ ನಿಘಂಟು) ಭಾಷೆ ಅಥವಾ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಅಥವಾ ತೌಲನಿಕ ಅಥವಾ ವರ್ಣನಾತ್ಮಕ, ರಚನಾತ್ಮಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ವಿಧಾನ. ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿನ ಧ್ವನಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಧ್ವನಿಬದಲಾವಣೆ (ಧ್ವನಿ ವಿಜ್ಞಾನ), ಅದರ ವಿಭಕ್ತಿ, ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಮತ್ತು ಪದರಚನೆ (ಆಕೃತಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನ), ಅದರ ವಾಕ್ಯ ಸ್ವರೂಪ (ವಾಕ್ಯವಿಜ್ಞಾನ) ಮತ್ತು ಅದರ ಅರ್ಥ ಬದಲಾವಣೆ (ವ್ಯತ್ಯಾಸ) (ಅರ್ಥವಿಜ್ಞಾನ), ಕಾಗುಣಿತ ಮೊದಲಾದ ಎಲ್ಲ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. (ವೆಬ್‌ಸ್ಟರ್ ನಿಘಂಟು). ಈ ಬಗೆಯ ಭಾಷಾಧ್ಯಯನವನ್ನು ಫ್ರೆಂಚ್‌ನಲ್ಲಿ‘Linguistique’ ಎಂದೂ, ಜರ್ಮನ್‌ನಲ್ಲಿ ‘Sprachwiss enschaft’ ಎಂದೂ, ರಷ್ಯನ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ‘Yazeikoz nanie’ ಎಂದೂ ಭಾರತದ ಬೇರೆ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ, ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರ, ಭಾಷಾವಿಚಾರ ಎಂದೂ ಬೇರೆ, ಬೇರೆ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆಯುವರು.

<br>

<br>

ಪ್ರಾಚೀನದಲ್ಲಿ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಕುರಿತ ಅಧ್ಯಯನವು ಭಾರತೀಯರಿಂದ ವ್ಯಾಕರಣಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನವಾಗಿ ಚಿಗುರೊಡೆಯಿತು. ತರುವಾಯ ಶಬ್ದ ಶಾಸ್ತ್ರ, ನಿರ್ವಚನಶಾಸ್ತ್ರ, ನಿರುಕ್ತಿಶಾಸ್ತ್ರಗಳಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದಿತು. ಸಾಹಿತ್ಯ ಹಾಗೂ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಭಾಷೆಯ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಯಲು ಹೊರಟ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನವೇ ‘ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರ’ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಪಡೆಯಿತು. ತದನಂತರ ಭಾಷೆಯನ್ನೇ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾಗಿ, ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಪದ್ಧತಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ವ್ಯಾಕರಣಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೂ, ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೂ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆಯೆಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸದ ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರು ತೌಲನಿಕ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಗಳಂತೆ ತೌಲನಿಕ ವ್ಯಾಕರಣ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ವ್ಯಾಕರಣಗಳೆಂದು ವಿಭಾಗಿಸಿ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಿದರು. ಹದಿನೇಳನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಭಾಷೆಯ ತೌಲನಿಕ ಹಾಗೂ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಅಧ್ಯಯನ ಮಹತ್ವ ಪಡೆಯಿತು. ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಶಬ್ದಗಳ ತೌಲನಿಕ ಅಧ್ಯಯನದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗಮನವಿತ್ತೇ ಹೊರತು ವ್ಯಾಕರಣದ ವಿಚಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಭಾಷೆಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಯೂರೋಪಿನಲ್ಲಿ ಫಿಲಾಲಜಿ (1386) ಎಂದು ಕರೆದರು. ಇದನ್ನು ಭಾಷೆಯ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ತೌಲನಿಕ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೂ ಅನ್ವಯಿಸಿದ್ದ ರಿಂದ ಭಾಷಾಧ್ಯಯನ ಕ್ಷೇತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಇನ್ನಷ್ಟು ವಿಶಾಲವಾಯಿತು. 1716ರಲ್ಲಿ ಡೇವಿಡ್ ಎಂಬ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಭಾಷೆಯ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಗ್ಲಾಸಾಲಜಿ ಎಂದ ಕರೆದರೂ ಈ ಶಬ್ದ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಚಾರಕ್ಕೆ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಫ್ರೀಚರ್ಡ್ ಎಂಬ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ವಿದ್ವಾಂಸ 1814ರಲ್ಲಿ ಭಾಷೆಯ ಅಧ್ಯಯನ ವನ್ನು ಗ್ಲಾಟಾಲಜಿ ಎಂದು ಕರೆದನು. ಆದರೆ ಫಿಲಾಲಜಿ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ದೊರೆತ ಪ್ರಚಾರ ಬೇರಾವ ಪದಗಳಿಗೂ ದೊರೆಯಲಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನೇ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು 18ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಎಂದು ಕರೆದರು.

ಪ್ರಾಚೀನದಲ್ಲಿ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಕುರಿತ ಅಧ್ಯಯನವು ಭಾರತೀಯರಿಂದ ವ್ಯಾಕರಣಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನವಾಗಿ ಚಿಗುರೊಡೆಯಿತು. ತರುವಾಯ ಶಬ್ದ ಶಾಸ್ತ್ರ, ನಿರ್ವಚನಶಾಸ್ತ್ರ, ನಿರುಕ್ತಿಶಾಸ್ತ್ರಗಳಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದಿತು. ಸಾಹಿತ್ಯ ಹಾಗೂ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಭಾಷೆಯ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಯಲು ಹೊರಟ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನವೇ ‘ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರ’ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಪಡೆಯಿತು. ತದನಂತರ ಭಾಷೆಯನ್ನೇ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾಗಿ, ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಪದ್ಧತಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ವ್ಯಾಕರಣಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೂ, ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೂ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆಯೆಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸದ ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರು ತೌಲನಿಕ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಗಳಂತೆ ತೌಲನಿಕ ವ್ಯಾಕರಣ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ವ್ಯಾಕರಣಗಳೆಂದು ವಿಭಾಗಿಸಿ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಿದರು. ಹದಿನೇಳನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಭಾಷೆಯ ತೌಲನಿಕ ಹಾಗೂ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಅಧ್ಯಯನ ಮಹತ್ವ ಪಡೆಯಿತು. ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಶಬ್ದಗಳ ತೌಲನಿಕ ಅಧ್ಯಯನದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗಮನವಿತ್ತೇ ಹೊರತು ವ್ಯಾಕರಣದ ವಿಚಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಭಾಷೆಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಯೂರೋಪಿನಲ್ಲಿ ಫಿಲಾಲಜಿ (1386) ಎಂದು ಕರೆದರು. ಇದನ್ನು ಭಾಷೆಯ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ತೌಲನಿಕ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೂ ಅನ್ವಯಿಸಿದ್ದ ರಿಂದ ಭಾಷಾಧ್ಯಯನ ಕ್ಷೇತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಇನ್ನಷ್ಟು ವಿಶಾಲವಾಯಿತು. 1716ರಲ್ಲಿ ಡೇವಿಡ್ ಎಂಬ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಭಾಷೆಯ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಗ್ಲಾಸಾಲಜಿ ಎಂದ ಕರೆದರೂ ಈ ಶಬ್ದ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಚಾರಕ್ಕೆ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಫ್ರೀಚರ್ಡ್ ಎಂಬ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ವಿದ್ವಾಂಸ 1814ರಲ್ಲಿ ಭಾಷೆಯ ಅಧ್ಯಯನ ವನ್ನು ಗ್ಲಾಟಾಲಜಿ ಎಂದು ಕರೆದನು. ಆದರೆ ಫಿಲಾಲಜಿ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ದೊರೆತ ಪ್ರಚಾರ ಬೇರಾವ ಪದಗಳಿಗೂ ದೊರೆಯಲಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನೇ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು 18ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಎಂದು ಕರೆದರು.

==ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ==

==ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ==

ಒಂದು ಭಾಷೆಯ ಧ್ವನಿ, ಪದ, ರೂಪ, ವಾಕ್ಯ, ಅರ್ಥ ಮುಂತಾದ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಆ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿಯೆ ವಿವರಿಸಿ ತೋರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಭಾಷೆಯ (ಬರೆಹದ ಭಾಷೆಯಾಗಿರಲಿ, ಆಡು ಭಾಷೆಯಾಗಿರಲಿ) ಕಿರಿಯ ಘಟಕವಾದ ಧ್ವನಿಮಾದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಹಿರಿಯ ಘಟಕವಾದ ವಾಕ್ಯದವರೆಗೆ ಅದರ ಎಲ್ಲ ಅಂಶಗಳನ್ನೂ ವಿವರಿಸಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಈ ಬಗೆಯ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನಕ್ಕೆ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ಎನ್ನುವರು. ಇದು ಭಾಷೆಯ ಆಂತರಿಕ ರಚನೆಗೆ ಸಂಬಂಧ ಪಟ್ಟ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನ. ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಂಶಗಳನ್ನೂ ಸವಿವರವಾಗಿ, ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಅನೇಕ ಉಪಶಾಖೆಗಳು ಇದರಲ್ಲಿವೆ. ಧ್ವನಿವಿಜ್ಞಾನ, ಧ್ವನಿಮಾವಿಜ್ಞಾನ, ಆಕೃತಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನ, ವಾಕ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನ, ಅರ್ಥವಿಜ್ಞಾನ ಇವು ಪ್ರಮುಖವಾದವು. ಒಂದು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿನ ಧ್ವನಿಗಳನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ವಿಧಾನ ಧ್ವನಿವಿಜ್ಞಾನ (ಫೊನೆಟಿಕ್ಸ್) ಆದರೆ ಒಂದು ಭಾಷೆಯ ಮಹತ್ವದ ಧ್ವನಿಗಳ ಅಥವಾ ಧ್ವನಿಮಾಗಳ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಧ್ವನಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನ (ಫೋನಿಮಿಕ್ಸ್) ಎನ್ನುವರು. (ಧ್ವನಿವಿಜ್ಞಾನ, ಧ್ವನಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಸ್ವನವಿಜ್ಞಾನ, ಸ್ವನಿಮಾವಿಜ್ಞಾನ ಎಂತಲೂ ಕರೆಯವರು) ಧ್ವನಿ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚರಿತ ಧ್ವನಿಗಳು, ಅವುಗಳ ಹುಟ್ಟು, ಸ್ವರೂಪ, ವರ್ಗೀಕರಣ, ಧ್ವನಿಲಿಪಿ, ಬಳಕೆ ಈ ಅಂಶಗಳನ್ನು ವಿವೇಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಈ ಅಧ್ಯಯನ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ಎಂದು ಕರೆಯುವರು. ಅಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನ ಗಳಿಗೂ ಇದು ಅವಶ್ಯಕ ಹಾಗೂ ಪೂರಕವಾದುದರಿಂದ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನದ ಎಲ್ಲ ಶಾಖೆಗಳಿಗೂ ಸಂಬಂಧಪಡುತ್ತದೆ. ‘ಧ್ವನಿವಿಜ್ಞಾನ ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಷೆಗಳ ಉಚ್ಚರಿತ ಧ್ವನಿಗಳ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದಾದರೆ ಧ್ವನಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನ ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಭಾಷೆಯ ಅಥವಾ ಉಪಭಾಷೆಯ ಧ್ವನಿಮಾಗಳ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದಾಗಿದೆ’. ಧ್ವನಿಮಾದ ಅನಂತರದ ದೊಡ್ಡ ಹಾಗೂ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾದ ಘಟಕ ಪದ ಅಥವಾ ಪದಪುಂಜಗಳಲ್ಲಿನ ಆಕೃತಿಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಅಧ್ಯಯನ ಆಕೃತಿಮಾವಿಜ್ಞಾನ (ಮಾರ್ಫಾಲೊಜಿ) ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಭಾಷೆಯ ಹಿರಿಯ ಘಟಕವೆಂದರೆ ವಾಕ್ಯಗಳು. ವಾಕ್ಯಗಳ ರಚನೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿನ ಪದಪುಂಜ, ವಾಕ್ಯ ಖಂಡಗಳು, ಅವುಗಳ ಬಗೆ ಮೊದಲಾದವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿ ವಿವರಿಸುವ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನವನ್ನು ವಾಕ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನ, ವಾಕ್ಯರಚನಾ ವಿಜ್ಞಾನ (ಸಿನ್‌ಟ್ಯಾಕ್ಸ್) ಎಂದು ಕರೆಯುವರು. ಯಾವುದೇ ಭಾಷೆ ಅಥವಾ ಉಪಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಬರುವ ಪದರಚನೆಗಳು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಅರ್ಥದ ಹಂತ ಬಹಳ ಮಹತ್ವವಾದುದು. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಈ ಶಾಖೆ ಭಾಷಾಧ್ಯಯನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಪದರಚನೆಗಳು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿರುವ ಅರ್ಥಗಳನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನವನ್ನು ಅರ್ಥವಿಜ್ಞಾನ ಅಥವಾ ಶಬ್ದಾರ್ಥವಿಜ್ಞಾನ (ಸಿಮ್ಯಾಂಟಿಕ್ಸ್) ಎನ್ನುವರು. ಇವಲ್ಲದೆ ಅರ್ಥವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪದಕೋಶ ಸ್ವರೂಪ, ವಿಕಾಸದ ಹಂತಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಇನ್ನೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳ ಲಾಗಿದೆ. ಅದೇ ನಿಘಂಟು ರಚನಾವಿಜ್ಞಾನ (ಲೆಕ್ಸಿಕೋಗ್ರಫಿ). ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಭಾಷೆಯ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಸಂಕಥನಶಾಸ್ತ್ರವೆಂಬ ಸ್ತರವೊಂದನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ವಾಕ್ಯವೆಂಬ ಘಟಕದ ಆಚೆಗೆ ವಾಕ್ಯಗಳ ನಡುವೆ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದು ಈ ಶಾಸ್ತ್ರಶಾಖೆಯ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ.

ಒಂದು ಭಾಷೆಯ ಧ್ವನಿ, ಪದ, ರೂಪ, ವಾಕ್ಯ, ಅರ್ಥ ಮುಂತಾದ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಆ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿಯೆ ವಿವರಿಸಿ ತೋರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಭಾಷೆಯ (ಬರೆಹದ ಭಾಷೆಯಾಗಿರಲಿ, ಆಡು ಭಾಷೆಯಾಗಿರಲಿ) ಕಿರಿಯ ಘಟಕವಾದ ಧ್ವನಿಮಾದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಹಿರಿಯ ಘಟಕವಾದ ವಾಕ್ಯದವರೆಗೆ ಅದರ ಎಲ್ಲ ಅಂಶಗಳನ್ನೂ ವಿವರಿಸಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಈ ಬಗೆಯ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನಕ್ಕೆ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ಎನ್ನುವರು. ಇದು ಭಾಷೆಯ ಆಂತರಿಕ ರಚನೆಗೆ ಸಂಬಂಧ ಪಟ್ಟ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನ. ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಂಶಗಳನ್ನೂ ಸವಿವರವಾಗಿ, ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಅನೇಕ ಉಪಶಾಖೆಗಳು ಇದರಲ್ಲಿವೆ. ಧ್ವನಿವಿಜ್ಞಾನ, ಧ್ವನಿಮಾವಿಜ್ಞಾನ, ಆಕೃತಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನ, ವಾಕ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನ, ಅರ್ಥವಿಜ್ಞಾನ ಇವು ಪ್ರಮುಖವಾದವು. ಒಂದು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿನ ಧ್ವನಿಗಳನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ವಿಧಾನ ಧ್ವನಿವಿಜ್ಞಾನ (ಫೊನೆಟಿಕ್ಸ್) ಆದರೆ ಒಂದು ಭಾಷೆಯ ಮಹತ್ವದ ಧ್ವನಿಗಳ ಅಥವಾ ಧ್ವನಿಮಾಗಳ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಧ್ವನಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನ (ಫೋನಿಮಿಕ್ಸ್) ಎನ್ನುವರು. (ಧ್ವನಿವಿಜ್ಞಾನ, ಧ್ವನಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಸ್ವನವಿಜ್ಞಾನ, ಸ್ವನಿಮಾವಿಜ್ಞಾನ ಎಂತಲೂ ಕರೆಯವರು) ಧ್ವನಿ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚರಿತ ಧ್ವನಿಗಳು, ಅವುಗಳ ಹುಟ್ಟು, ಸ್ವರೂಪ, ವರ್ಗೀಕರಣ, ಧ್ವನಿಲಿಪಿ, ಬಳಕೆ ಈ ಅಂಶಗಳನ್ನು ವಿವೇಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಈ ಅಧ್ಯಯನ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ಎಂದು ಕರೆಯುವರು. ಅಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನ ಗಳಿಗೂ ಇದು ಅವಶ್ಯಕ ಹಾಗೂ ಪೂರಕವಾದುದರಿಂದ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನದ ಎಲ್ಲ ಶಾಖೆಗಳಿಗೂ ಸಂಬಂಧಪಡುತ್ತದೆ. ‘ಧ್ವನಿವಿಜ್ಞಾನ ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಷೆಗಳ ಉಚ್ಚರಿತ ಧ್ವನಿಗಳ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದಾದರೆ ಧ್ವನಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನ ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಭಾಷೆಯ ಅಥವಾ ಉಪಭಾಷೆಯ ಧ್ವನಿಮಾಗಳ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದಾಗಿದೆ’. ಧ್ವನಿಮಾದ ಅನಂತರದ ದೊಡ್ಡ ಹಾಗೂ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾದ ಘಟಕ ಪದ ಅಥವಾ ಪದಪುಂಜಗಳಲ್ಲಿನ ಆಕೃತಿಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಅಧ್ಯಯನ ಆಕೃತಿಮಾವಿಜ್ಞಾನ (ಮಾರ್ಫಾಲೊಜಿ) ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಭಾಷೆಯ ಹಿರಿಯ ಘಟಕವೆಂದರೆ ವಾಕ್ಯಗಳು. ವಾಕ್ಯಗಳ ರಚನೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿನ ಪದಪುಂಜ, ವಾಕ್ಯ ಖಂಡಗಳು, ಅವುಗಳ ಬಗೆ ಮೊದಲಾದವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿ ವಿವರಿಸುವ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನವನ್ನು ವಾಕ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನ, ವಾಕ್ಯರಚನಾ ವಿಜ್ಞಾನ (ಸಿನ್‌ಟ್ಯಾಕ್ಸ್) ಎಂದು ಕರೆಯುವರು. ಯಾವುದೇ ಭಾಷೆ ಅಥವಾ ಉಪಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಬರುವ ಪದರಚನೆಗಳು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಅರ್ಥದ ಹಂತ ಬಹಳ ಮಹತ್ವವಾದುದು. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಈ ಶಾಖೆ ಭಾಷಾಧ್ಯಯನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಪದರಚನೆಗಳು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿರುವ ಅರ್ಥಗಳನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನವನ್ನು ಅರ್ಥವಿಜ್ಞಾನ ಅಥವಾ ಶಬ್ದಾರ್ಥವಿಜ್ಞಾನ (ಸಿಮ್ಯಾಂಟಿಕ್ಸ್) ಎನ್ನುವರು. ಇವಲ್ಲದೆ ಅರ್ಥವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪದಕೋಶ ಸ್ವರೂಪ, ವಿಕಾಸದ ಹಂತಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಇನ್ನೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳ ಲಾಗಿದೆ. ಅದೇ ನಿಘಂಟು ರಚನಾವಿಜ್ಞಾನ (ಲೆಕ್ಸಿಕೋಗ್ರಫಿ). ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಭಾಷೆಯ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಸಂಕಥನಶಾಸ್ತ್ರವೆಂಬ ಸ್ತರವೊಂದನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ವಾಕ್ಯವೆಂಬ ಘಟಕದ ಆಚೆಗೆ ವಾಕ್ಯಗಳ ನಡುವೆ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದು ಈ ಶಾಸ್ತ್ರಶಾಖೆಯ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ.

<br>

<br>

ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ 30ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ಈ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನ ವನ್ನು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಏಕಕಾಲಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಸಿಂಕ್ರಾನಿಕ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್) ವಿಶ್ಲೇಷಣಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಅನೆಲಿಟಿಕಲ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್) ಸಂರಚನಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಸ್ಟ್ರಕ್ಚರಲ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್), ಅಚಲ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಕ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್), ವರ್ಣನಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಟ್ಯಾಕ್ಸೋನಮಿಕ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್) ಎಂದು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಗ್ರಾಂಥಿಕ ಭಾಷೆ ಗಳಿಗಿಂತ ಆಡುಭಾಷೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಈ ಶಾಖೆ ಹೆಚ್ಚು ಮಹತ್ವ ನೀಡಿದ್ದರ ಫಲವಾಗಿ ಅನೇಕ ಭಾಷೆ ಉಪಭಾಷೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ನಡೆದಿದೆ. ಫರ್ಡಿನಂಡ್ ಡಿ. ಸಸೂರ್ (1857-1913), ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಸಪೀರ್ (1884-1931), ಫ್ರಾನ್ಸ್ ಬೋಆಸ್ (1896- 1938) ಲಿಯೊನಾರ್ಡ್ ಬ್ಲೂಂ ಫೀಲ್ಡ್ (1887-1949) ಮೊದಲಾದ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಈ ಅಧ್ಯಯನ ಶಾಖೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ 30ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ಈ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನ ವನ್ನು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಏಕಕಾಲಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಸಿಂಕ್ರಾನಿಕ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್) ವಿಶ್ಲೇಷಣಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಅನೆಲಿಟಿಕಲ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್) ಸಂರಚನಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಸ್ಟ್ರಕ್ಚರಲ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್), ಅಚಲ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಕ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್), ವರ್ಣನಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಟ್ಯಾಕ್ಸೋನಮಿಕ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್) ಎಂದು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಗ್ರಾಂಥಿಕ ಭಾಷೆ ಗಳಿಗಿಂತ ಆಡುಭಾಷೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಈ ಶಾಖೆ ಹೆಚ್ಚು ಮಹತ್ವ ನೀಡಿದ್ದರ ಫಲವಾಗಿ ಅನೇಕ ಭಾಷೆ ಉಪಭಾಷೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ನಡೆದಿದೆ. ಫರ್ಡಿನಂಡ್ ಡಿ. ಸಸೂರ್ (1857-1913), ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಸಪೀರ್ (1884-1931), ಫ್ರಾನ್ಸ್ ಬೋಆಸ್ (1896- 1938) ಲಿಯೊನಾರ್ಡ್ ಬ್ಲೂಂ ಫೀಲ್ಡ್ (1887-1949) ಮೊದಲಾದ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಈ ಅಧ್ಯಯನ ಶಾಖೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.

<br>

<br>

==ತೌಲನಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ==

==ತೌಲನಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ==

ಐತಿಹಾಸಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಗವಿದು. ಇದರಲ್ಲಿಎರಡು ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಭಾಷೆ ಅಥವಾ ಉಪಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಹೋಲಿಸಿ ಅವುಗಳಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೂಲತಃ ಒಂದೇ ಭಾಷೆಯಿಂದ ಹುಟ್ಟಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದ ಭಾಷೆ, ಉಪಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೋಲಿಕೆ, ಸಮಾನಾಂಶಗಳು ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಭಾಷೆಗಳ ನಡುವೆ ಇರಬಹುದಾದ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಈ ತೌಲನಿಕ ಅಧ್ಯಯನ ಅತ್ಯಗತ್ಯ, ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಬಗೆಯ ಅಧ್ಯಯವನ್ನು ತೌಲನಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ಎನ್ನುವರು. ಇದರಿಂದ ಭಾಷೆಗಳ ಸಮಾನ ಹಾಗೂ ಅಸಮಾನ ಅಂಶಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಿಕೊಳ್ಳ ಬಹುದಲ್ಲದೆ ಅವು ಚಾರಿತ್ರಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದ ವಿಧಾನವನ್ನು ತಿಳಿಯಬಹು ದಲ್ಲದೆ ಅವು ಚಾರಿತ್ರಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದ ವಿಧಾನವನ್ನೂ ತಿಳಿಯಬಹುದು. ಈ ವಿಧಾನದಿಂದ ಜಗತ್ತಿನ ಭಾಷೆಗಳು ವಿಕಾಸಗೊಂಡ ಬಗೆ, ಅವುಗಳ ಮೂಲಭಾಷೆ ಯಾವುದಾಗಿರಬಹುದು; ಸೋದರ (ಜ್ಞಾತಿ) ಭಾಷೆಗಳ ನಡುವಣ ಸಂಬಂಧ, ಉಪಭಾಷೆಗಳು ಅವುಗಳ ಸ್ವರೂಪ, ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಮೊದಲಾದ ಅಂಶಗಳನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ತಿಳಿಯಲು ಸಾಧ್ಯ. ಭಾಷಾವರ್ಗೀಕರಣ, ಭಾಷಿಕ ಪರಿವರ್ತನೆ, ಭಾಷಿಕ ಪುನರ್‌ನಿರ್ಮಾಣ, ಭಾಷಾಕಾಲಕ್ರಮವಿಜ್ಞಾನ ಈ ವಿಚಾರಗಳ ತಿಳಿವಳಿಕೆಗೂ ತೌಲನಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ಸಹಾಯಕ.

ಐತಿಹಾಸಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಗವಿದು. ಇದರಲ್ಲಿಎರಡು ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಭಾಷೆ ಅಥವಾ ಉಪಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಹೋಲಿಸಿ ಅವುಗಳಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೂಲತಃ ಒಂದೇ ಭಾಷೆಯಿಂದ ಹುಟ್ಟಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದ ಭಾಷೆ, ಉಪಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೋಲಿಕೆ, ಸಮಾನಾಂಶಗಳು ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಭಾಷೆಗಳ ನಡುವೆ ಇರಬಹುದಾದ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಈ ತೌಲನಿಕ ಅಧ್ಯಯನ ಅತ್ಯಗತ್ಯ, ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಬಗೆಯ ಅಧ್ಯಯವನ್ನು ತೌಲನಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ಎನ್ನುವರು. ಇದರಿಂದ ಭಾಷೆಗಳ ಸಮಾನ ಹಾಗೂ ಅಸಮಾನ ಅಂಶಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಿಕೊಳ್ಳ ಬಹುದಲ್ಲದೆ ಅವು ಚಾರಿತ್ರಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದ ವಿಧಾನವನ್ನು ತಿಳಿಯಬಹು ದಲ್ಲದೆ ಅವು ಚಾರಿತ್ರಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದ ವಿಧಾನವನ್ನೂ ತಿಳಿಯಬಹುದು. ಈ ವಿಧಾನದಿಂದ ಜಗತ್ತಿನ ಭಾಷೆಗಳು ವಿಕಾಸಗೊಂಡ ಬಗೆ, ಅವುಗಳ ಮೂಲಭಾಷೆ ಯಾವುದಾಗಿರಬಹುದು; ಸೋದರ (ಜ್ಞಾತಿ) ಭಾಷೆಗಳ ನಡುವಣ ಸಂಬಂಧ, ಉಪಭಾಷೆಗಳು ಅವುಗಳ ಸ್ವರೂಪ, ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಮೊದಲಾದ ಅಂಶಗಳನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ತಿಳಿಯಲು ಸಾಧ್ಯ. ಭಾಷಾವರ್ಗೀಕರಣ, ಭಾಷಿಕ ಪರಿವರ್ತನೆ, ಭಾಷಿಕ ಪುನರ್‌ನಿರ್ಮಾಣ, ಭಾಷಾಕಾಲಕ್ರಮವಿಜ್ಞಾನ ಈ ವಿಚಾರಗಳ ತಿಳಿವಳಿಕೆಗೂ ತೌಲನಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ಸಹಾಯಕ.

<br>

<br>

ಈ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನವು 18, 19ನೆಯ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಚುರತೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಇರುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಈ ವಿಧಾನದಿಂದ ಸರ್ ವಿಲಿಯಂ ಜೋನ್ಸ್ ನಿರ್ಧರಿಸಲು ತೊಡಗಿದನು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈತನನ್ನು ‘ತೌಲನಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನದ ಪಿತಾಮಹ’ ಎಂದು ಕರೆಯುವರು. ಹೆನ್ರಿ ಥಾಮಸ್ ಕೋಲ್ ಬ್ರುಕ್, ಷ್ಲೆಗೆಲ್, ವಿಲ್‌ಹೆಲ್ಮ್‌ಹಂಬೋಲ್ಟ್, ರಾಸ್‌ಮಸ್‌ರಾಸ್ಕ್, ಯಾಕೊಬ್ ಗ್ರಿಮ್, ವರ್ನರ್, ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಬಾಪ್ ಮೊದಲಾದವರು ಈ ಶಾಖೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಶ್ರಮಿಸಿದ ಪ್ರಮುಖರು.

ಈ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನವು 18, 19ನೆಯ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಚುರತೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಇರುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಈ ವಿಧಾನದಿಂದ ಸರ್ ವಿಲಿಯಂ ಜೋನ್ಸ್ ನಿರ್ಧರಿಸಲು ತೊಡಗಿದನು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈತನನ್ನು ‘ತೌಲನಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನದ ಪಿತಾಮಹ’ ಎಂದು ಕರೆಯುವರು. ಹೆನ್ರಿ ಥಾಮಸ್ ಕೋಲ್ ಬ್ರುಕ್, ಷ್ಲೆಗೆಲ್, ವಿಲ್‌ಹೆಲ್ಮ್‌ಹಂಬೋಲ್ಟ್, ರಾಸ್‌ಮಸ್‌ರಾಸ್ಕ್, ಯಾಕೊಬ್ ಗ್ರಿಮ್, ವರ್ನರ್, ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಬಾಪ್ ಮೊದಲಾದವರು ಈ ಶಾಖೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಶ್ರಮಿಸಿದ ಪ್ರಮುಖರು.

<br>

<br>

==ಆನ್ವಯಿಕ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನ (ಅಪ್ಲೈಡ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್)==

==ಆನ್ವಯಿಕ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನ (ಅಪ್ಲೈಡ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್)==

ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನದಿಂದ ಲಭ್ಯವಾದ ಭಾಷೆಗಳ ಸಾಮಾನ್ಯ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಶಾಸ್ತ್ರ, ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅವುಗಳಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಅನ್ವಯವಾಗುವಂತೆ ವಿವೇಚಿಸುವ ಅಧ್ಯಯನ ಶಿಸ್ತೇ ಆನ್ವಯಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ. ಈ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ವಿವಿಧ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ನೆರವು ಅತ್ಯಗತ್ಯ ವಾದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಪ್ರಾಕ್ಟಿಕಲ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್) ಎಂತಲೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಆನ್ವಯಿಕ ವಿಧಾನದಲ್ಲೂ ಮಾನವ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನ, ಮನೋಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ಮೊದಲಾಗಿ ಈ ಹಿಂದೆಯೇ ತಿಳಿಸಿರುವಂತೆ ಅನೇಕ ಅಧ್ಯಯನ ಶಾಖೆಗಳಿವೆ.

ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನದಿಂದ ಲಭ್ಯವಾದ ಭಾಷೆಗಳ ಸಾಮಾನ್ಯ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಶಾಸ್ತ್ರ, ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅವುಗಳಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಅನ್ವಯವಾಗುವಂತೆ ವಿವೇಚಿಸುವ ಅಧ್ಯಯನ ಶಿಸ್ತೇ ಆನ್ವಯಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ. ಈ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ವಿವಿಧ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ನೆರವು ಅತ್ಯಗತ್ಯ ವಾದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಪ್ರಾಕ್ಟಿಕಲ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್) ಎಂತಲೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಆನ್ವಯಿಕ ವಿಧಾನದಲ್ಲೂ ಮಾನವ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನ, ಮನೋಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ ಮೊದಲಾಗಿ ಈ ಹಿಂದೆಯೇ ತಿಳಿಸಿರುವಂತೆ ಅನೇಕ ಅಧ್ಯಯನ ಶಾಖೆಗಳಿವೆ.

<br>

<br>

==ಮಾನವ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಆ್ಯನ್ತ್ರೊಪಾಲಾಜಿಕಲ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್) ==

==ಮಾನವ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಆ್ಯನ್ತ್ರೊಪಾಲಾಜಿಕಲ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್) ==

ಮಾನವ ಸಮಾಜ ಜೀವಿ; ಭಾಷೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ. ವ್ಯಕ್ತಿ, ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ನಡುವಣ ಕೊಂಡಿಯಂತೆ ಭಾಷೆ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮಾನವರ ನಡುವೆ ಭಾವವಿನಿಮಯಕ್ಕೆ ಭಾಷೆ ಸಹಾಯಕ. ಆದ್ದರಿಂದ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ತಮ್ಮ ಕ್ಷೇತ್ರಕಾರ್ಯಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಉಪಯೋಗವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದರ ಫಲವೇ ‘ಮಾನವ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ’ದ ಶಾಖೆಯ ಉಗಮಕ್ಕೆ ಕಾರಣ. ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರ ಪ್ರಕಾರ ಭಾಷೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಭಾಷೆಯ ಅಧ್ಯಯನದ ಮೂಲಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅಧ್ಯಯನ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಪೂರ್ಣವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಮಾನವನಿಗೂ ಭಾಷೆಗೂ ಅವನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೂ ಇರುವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಬಹುದು. ಈ ಕ್ಷೇತ್ರ ದಲ್ಲಿ ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಸಪೀರ್, ಫಾನ್ಸ್ ಬೋಆಸ್, ಲಿಯೊನಾರ್ಡ್ ಬ್ಲೂಂಫೀಲ್ಡ್ ಮೊದಲಾದವರು ಕೃಷಿ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಮುಖರು.

ಮಾನವ ಸಮಾಜ ಜೀವಿ; ಭಾಷೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ. ವ್ಯಕ್ತಿ, ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ನಡುವಣ ಕೊಂಡಿಯಂತೆ ಭಾಷೆ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮಾನವರ ನಡುವೆ ಭಾವವಿನಿಮಯಕ್ಕೆ ಭಾಷೆ ಸಹಾಯಕ. ಆದ್ದರಿಂದ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ತಮ್ಮ ಕ್ಷೇತ್ರಕಾರ್ಯಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಉಪಯೋಗವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದರ ಫಲವೇ ‘ಮಾನವ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ’ದ ಶಾಖೆಯ ಉಗಮಕ್ಕೆ ಕಾರಣ. ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರ ಪ್ರಕಾರ ಭಾಷೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಭಾಷೆಯ ಅಧ್ಯಯನದ ಮೂಲಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅಧ್ಯಯನ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಪೂರ್ಣವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಮಾನವನಿಗೂ ಭಾಷೆಗೂ ಅವನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೂ ಇರುವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಬಹುದು. ಈ ಕ್ಷೇತ್ರ ದಲ್ಲಿ ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಸಪೀರ್, ಫಾನ್ಸ್ ಬೋಆಸ್, ಲಿಯೊನಾರ್ಡ್ ಬ್ಲೂಂಫೀಲ್ಡ್ ಮೊದಲಾದವರು ಕೃಷಿ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಮುಖರು.

==ಮನೋಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಸೈಕೋ - ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್)==

==ಮನೋಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಸೈಕೋ - ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್)==

ಮಾನವನ ಅನೇಕ ಬಗೆಯ ಮಾನಸಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಅಥವಾ ವರ್ತನೆಗಳು ಅವನಾಡುವ ಭಾಷೆಯ ಮುಖಾಂತರ ಪ್ರಕಟಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಇವನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹಾಗೂ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕವಾಗಿ ವಿವೇಚಿಸುವ ಅಧ್ಯಯನ ಶಿಸ್ತೇ ‘ಮನೋಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ. ವಿಚಾರದ ಗ್ರಹಿಕೆ, ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ, ಆಲೋಚನೆ ಇವು ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನದ ಮೂಲಕ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನಿಗೆ ಸಹಾಯಕ. ಇಂತಹ ಕ್ರಿಯೆ, ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಈ ಅಧ್ಯಯನ ಶಾಖೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲೂ ಅನೇಕ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.

ಮಾನವನ ಅನೇಕ ಬಗೆಯ ಮಾನಸಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಅಥವಾ ವರ್ತನೆಗಳು ಅವನಾಡುವ ಭಾಷೆಯ ಮುಖಾಂತರ ಪ್ರಕಟಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಇವನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹಾಗೂ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕವಾಗಿ ವಿವೇಚಿಸುವ ಅಧ್ಯಯನ ಶಿಸ್ತೇ ‘ಮನೋಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ. ವಿಚಾರದ ಗ್ರಹಿಕೆ, ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ, ಆಲೋಚನೆ ಇವು ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನದ ಮೂಲಕ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನಿಗೆ ಸಹಾಯಕ. ಇಂತಹ ಕ್ರಿಯೆ, ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಈ ಅಧ್ಯಯನ ಶಾಖೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲೂ ಅನೇಕ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.

<br>

<br>

==ಸಾಮಾಜಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಸೋಸಿಯೋ - ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್)==

==ಸಾಮಾಜಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಸೋಸಿಯೋ - ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್)==

ಮಾನವ, ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಭಾಷೆ ಪರಸ್ಪರ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದಂತಹವು ಹಾಗೂ ಪರಸ್ಪರ ಪೂರಕವಾದವು. ಭಾಷೆಯ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹಾಗೂ ಚಲನಶೀಲತೆಗೆ ಸಮಾಜ ಅತಿ ಅವಶ್ಯ ಇವೆರಡರ ನಡುವಣ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಶಾಖೆಯೇ ಸಾಮಾಜಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ. ಈ ವಿಧಾನದಿಂದ ಒಂದು ಸಮಾಜದ ಸ್ವರೂಪ, ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಇಟಲಿ, ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಜರ್ಮನಿ, ಅಮೆರಿಕ ಮುಂತಾದ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚುರಗೊಂಡ ಈ ವಿಧಾನ ಇಂದು ಎಲ್ಲೆಡೆ ಮಹತ್ವಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ.

ಮಾನವ, ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಭಾಷೆ ಪರಸ್ಪರ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದಂತಹವು ಹಾಗೂ ಪರಸ್ಪರ ಪೂರಕವಾದವು. ಭಾಷೆಯ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹಾಗೂ ಚಲನಶೀಲತೆಗೆ ಸಮಾಜ ಅತಿ ಅವಶ್ಯ ಇವೆರಡರ ನಡುವಣ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಶಾಖೆಯೇ ಸಾಮಾಜಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ. ಈ ವಿಧಾನದಿಂದ ಒಂದು ಸಮಾಜದ ಸ್ವರೂಪ, ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಇಟಲಿ, ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಜರ್ಮನಿ, ಅಮೆರಿಕ ಮುಂತಾದ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚುರಗೊಂಡ ಈ ವಿಧಾನ ಇಂದು ಎಲ್ಲೆಡೆ ಮಹತ್ವಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ.

<br>

<br>

==ಜೈವಿಕ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನ (ಬಯೋ-ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್)==

==ಜೈವಿಕ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನ (ಬಯೋ-ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್)==

<br>

<br>

==ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಫಂಕ್ಷನಲ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್) ==

==ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಫಂಕ್ಷನಲ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್) ==

ಭಾಷೆಯ ವಿವಿಧ ಘಟಕಗಳಾದ ಧ್ವನಿ, ಧ್ವನಿಮಾ, ಪದ, ಆಕೃತಿಮಾ, ಅರ್ಥ, ವಾಕ್ಯ ಇವು ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಹೇಗೆ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವೇಚಿಸ ಬಹುದಾದ ಬಗೆಯನ್ನು ‘ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ’ ಎಂದು ಕರೆಯುವರು. ಇದು ಪ್ರಾಗ್‌ಭಾಷಿಕ ಪಂಥಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಕೊಡುಗೆ. ಇದರಿಂದ ಭಾಷೆಯ ರಚನಾತ್ಮಕ ಅಂಶಗಳ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ವಿಧಾನವನ್ನು ತಿಳಿಯಬಹುದು.

ಭಾಷೆಯ ವಿವಿಧ ಘಟಕಗಳಾದ ಧ್ವನಿ, ಧ್ವನಿಮಾ, ಪದ, ಆಕೃತಿಮಾ, ಅರ್ಥ, ವಾಕ್ಯ ಇವು ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಹೇಗೆ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವೇಚಿಸ ಬಹುದಾದ ಬಗೆಯನ್ನು ‘ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ’ ಎಂದು ಕರೆಯುವರು. ಇದು ಪ್ರಾಗ್‌ಭಾಷಿಕ ಪಂಥಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಕೊಡುಗೆ. ಇದರಿಂದ ಭಾಷೆಯ ರಚನಾತ್ಮಕ ಅಂಶಗಳ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ವಿಧಾನವನ್ನು ತಿಳಿಯಬಹುದು.

<br>

<br>

==ಗಣಿತೀಯ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಮ್ಯಾಥಮೆಟಿಕಲ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್)==

==ಗಣಿತೀಯ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಮ್ಯಾಥಮೆಟಿಕಲ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್)==

ಭಾಷೆಯ ವಿವಿಧ ಅಂಶಗಳಾದ ಧ್ವನಿ, ಧ್ವನಿಮಾ, ಆಕೃತಿಮಾ, ಪದಗಳು, ಪದಾನುಕ್ರಮ, ವಾಕ್ಯ, ವ್ಯಾಕರಣ ಮೊದಲಾದ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಗಣಿತ, ಬೀಜಗಣಿತ, ಅಂಕಗಣಿತಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ವಿಧಾನವೇ ‘ಗಣಿತೀಯ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ’. ಇದರಿಂದ ರಚನಾಕ್ರಮವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಸಹಾಯಕ. ಇದನ್ನು ‘ಸಾಂಖ್ಯಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ’ ಎಂತಲೂ ಕರೆಯುವರು.

ಭಾಷೆಯ ವಿವಿಧ ಅಂಶಗಳಾದ ಧ್ವನಿ, ಧ್ವನಿಮಾ, ಆಕೃತಿಮಾ, ಪದಗಳು, ಪದಾನುಕ್ರಮ, ವಾಕ್ಯ, ವ್ಯಾಕರಣ ಮೊದಲಾದ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಗಣಿತ, ಬೀಜಗಣಿತ, ಅಂಕಗಣಿತಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ವಿಧಾನವೇ ‘ಗಣಿತೀಯ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ’. ಇದರಿಂದ ರಚನಾಕ್ರಮವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಸಹಾಯಕ. ಇದನ್ನು ‘ಸಾಂಖ್ಯಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ’ ಎಂತಲೂ ಕರೆಯುವರು.

<br>

<br>

==ಕ್ಷೇತ್ರ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಫೀಲ್ಡ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್) ==

==ಕ್ಷೇತ್ರ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ (ಫೀಲ್ಡ್ ಲಿಂಗ್ವಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್) ==